شاخص توده بدنی (BMI)

شاخص توده بدني مقياسي براي اندازه گيري ميزان تناسب وزن نسبت به قد فرد است. اين شاخص از طريق حاصل تقسيم وزن بر مجذور قد فرد محاسبه مي شود. روش هاي مختلفي براي اندازه گيري شاخص توده بدني استفاده مي شود به جز تقسيم وزن بر قد که آن هم مي تواند مقياس هاي مختلفي داشته باشد، يک روش معمول ديگر اندازه گيري اين شاخص از طريق محاسبه در نمودار است. به طوري که اگر محور افقي را وزن فرد به کيلوگرم در نظر بگيريم، محور عمودي نيز بر اساس قد تقسيم بندي شده است؛ بنابراين با محاسبه نقطه مورد نظر مي توانيم بسنجيم که آيا قد فرد مورد نظر در طيف مناسب قرار گرفته يا اينکه از کمبود يا اضافه وزن رنج مي برد.

طبقه بندي ها
    رواج استفاده از شاخص توده بدني به اين علت است که به فرد اين امکان را مي دهد که تناسب وزن خود را نسبت به قد و قامت خود محاسبه کند. سازمان جهاني بهداشت، شاخص توده بدني زير 18.5 را به عنوان کم وزني يا علامت سوءتغذيه تلقي مي کند که اثار منفي ماندگاري بر سلامت جسمي و ذهني افراد وارد مي آورد . از سوي ديگر نيز شاخص بالاي 25 را به عنوان اضافه وزن و بالاي 30 را چاق در نظر گرفته است.

  • زير 18.5:         کمبود وزن (Underweight)
  • 18.5 تا 24.9:   وزن نرمال (normal weight)
  • 25 تا 29.9 :     اضافه وزن (Overweight)
  • 30 تا 34.9:      چاقي (Obesity)
  • بيشتر از 35:    چاقي مفرط (morbid obesity)

 

 

تفاوت هاي نژادي
    شاخص توده بدني با عددهاي داده شده تقريبا براي مردم کشورهاي غربي صنعتي مشابه است ولي اين ميزان در ساير کشورها و براي مردم ساير نژآدها متفاوت است. براي مثال در ژاپن شاخص توده بدني نرمال بايد بين 18.5 تا 23 باشد اين در حالي است که تقريبا اين ميزان براي کشور هاي غربي 25 است.

شاخص توده بدني در ايران نيز مورد بررسي قرار گرفته براي مثال حد بالاي BMI نرمال براي مردان 25.21 و براي زنان 23.35 است.

 

پيامدهاي اضافه وزن و چاقي بر سلامت
    طيف هاي مختلف BMI بر اساس رابطه بين وزن بدن و بيماري ها و مرگ تعيين شده است. افراد داراي اضافه وزن يا چاق شانس بيشتري براي ابتلا به بيماري هاي مختلف و مشکلات سلامتي هستند که از آن جمله اند:

  •     فشار خون بالا
  •     چربي خون بالا ( LDL بالا، HDL  پائين، و سطوح بالاي تريگليسيريد در خون)
  •     ديابت نوع 2
  •     بيماريهاي قلبي عروقي
  •     سکته
  •     بيماري کيسه صفرا
  •     آرتروز استخواني
  •     اختلالات خواب
  •     برخي از انواع سرطان (سينه، مقعد، رحم و ...) 

 

فاکتورهاي خطرزا
     بيماري هاي ذکر شده در بالا، از جمله بيماري هاي مرتبط با چاقي هستند در صورتي که اضافه وزن يا چاقي شما همراه با دست کم دو مورد از فاکتورهاي خطر نيز باشد، احتمال ابتلاي شما به اين بيماري ها چندين برابر مي شود. عوامل خطرزا يا فاکتورهاي خطر عبارتند از:

  •  فشار خون بالا
  •  سطح بالاي کلسترول بد در خون LDL
  •  سطح پائين کلسترول خوب در خون HDL
  •  چربي خون بالا ( تريگليسيريد بالا)
  •  قند خون بالا
  •  سابقه خانوادگي بيماري قلبي
  •  عدم فعاليت بدني و ورزش
  •  مصرف سيگار و الکل

براي افرادي که شاخص توده بدني آنها 30 و بالاتر از آن است و يا کساني که دچار اضافه وزن هستند ( BMI بين 25 تا 29.9) و يک يا دو مورد از فاکتورهاي خطر را دارند پيشنهاد مي کنيم که وزن خود را کاهش دهند. حتي يک کاهش وزن جزئي ( 5 تا 10 درصد وزن فعلي شما) مي تواند به کاهش خطر ابتلاي شما به بيماري هاي مرتبط با چاقي کمک کند.

افرادي که اضافه وزن دارند، و فاکتورهاي خطر کمتر از 2 مورد دارند، نيز گرچه خطر ابتلا به بيماريهاي مرتبط با چاقي کمتري دارند اما هنوز بايد مراقب افزايش وزن خود باشند و سعي در کاهش هر چه بيشتر وزن خود داشته باشند.

 

شکل چاقي
    معمولا شکل چاقي به دو صورت تقسيم مي شود: چاقي سيبي شکل و چاقي گلابي شکل. در چاقي سيبي شکل، چربي اضافي در اطراف شکم انباشته شده است. در چاقي گلابي شکل نيز چربي اضافي در باسن و ران ها جمع شده است، چاقي سيبي شکل به نسبت چاقي گلابي شکل، خطر بيشتري براي سلامتي دارد و افراد مبتلا به چاقي سيبي بيش از سايرين دچار پرفشاري خون، ديابت نوع ? و بيماري قلبي مي‌شوند. اگر دور کمر در آقايان بيشتر از ??? سانتيمتر و در خانمها بيشتر از ?? سانتيمتر باشد،  چاقي سيبي شکل در مورد آنها مطرح مي شود. البته اين اعداد براي زنان باردار و شيرده کاربرد علمي ندارد.

برخي از محدوديت هاي استفاده از شاخص توده بدني
    گرچه شاخص توده بدني به طور معمول براي همه زنان و مردان نتايج قابل اعتمادي را نشان مي دهد اما مثل هر چيز ديگري محدوديت ها و مرزهايي هم دارد براي مثال:

  •  اين شاخص ممکن است براي ورزشکاران و افرادي که بافت ماهيچه اي مستحکم و متراکم دارند، با ضريب خطا همراه باشد و BMI آنها را بالاتر از ميزان واقعي نشان دهد زيرا اضافه وزني را که به دليل بافت ماهيچه اي به وجود آمده است را با چربي اضافي بدن اشتباه مي گيرد.
  •  در مورد استفاده از اين شاخص براي سالمندان نيز محدوديت هايي وجود دارد زيرا ممکن است در مورد اضافه وزن اين افراد را کمتر از حد واقعي نشان دهد زيرا هر فردي که دچار کاهش بافت و تراکم ماهيچه اي شده باشد ممکن است BMI واقعي خود را به دليل تراکم آب يا چربي در واحد حجم به درستي تشخيص ندهد.
  •  محاسبه شاخص توده بدني براي زنان باردار کاربرد ندارد.
  •  در افراد زير 18-20 سال بايد از روش محاسبه شاخص توده بدني براي کودکان استفاده کرد تا اعداد به دست آمده واقعي باشند.

 

 
 
------------------------------------------------------------------------------
مشاهده ساير مطالب وبلاگ مطب پلاس
پي‌نوشت: با مطب پلاس امکان دريافت نوبت از بهترين پزشکان تهران، مشهد، يزد، اصفهان، کردستان و... فراهم است.

تناسب اندام

BMI

تغذیه سالم

1943
نظر خود را در مورد این پست بیان کنید لطفا وارد شوید

نظرات